चंदाच्या मनात नंदाच्या बोलण्याचा विचार चालू असतो. ती स्वतःशीच बोलत असते भिंतीवरल्या आरशात तिचं सावळं रूप पुन्हा पुन्हा न्याहाळते.
म्या येड्या गबाळ्यागत राहती त्या पाटील सराला काय दिसत असंल माझ्यात?पण एक मातुर खरं हाय की ज्या अर्थी पाटील सर माझ्यावं फिदा हाय त्याअर्थी नक्कीच माझ्यात कायतरी येगळं हाय. नंदा सांगती तसं खरंच आमच्या भोकात येवढी जादु असत्या का? ही बापय माणसं एवढी आमच्या भोकासाठी येडी का व्हत्यात? असे अनेक प्रश्न चंदा स्वतःला आपल्या छातीवरून हात फिरवत विचारत होती. ती विचाराच्या तंद्रीत असतानाच शेजारच्या खोलीतनं तिच्या आईचा आवाज आला.
मैनाः आव सोडा पुरगी जागी असंल, काय करतायसा.
बाबुः अगं पुरगी पडली असलं ढोरावानी, तू गप वाईच
मैनाः आव एकदा बघा तरी…
(असं म्हणल्याबरोबर त्यांच बोलणं ऐकत असलेली चंदा डोळे बंद करून निपचित पडून राहिली.)
बाबुः म्या म्हणलं नव्हत का झुपल्या चंदी गपवानी
अक्षी मरल्यागत पडलीया.
मैना़ः असुद्या असुद्या तरीबी जरा हळू हळू करा.
बाबुः आता करू देशील तवा ना.
मैनाः करा बया करा लय दिसं झालं जमीन कोरडीच हायं मारा फवारा तुमच्या गरम चिकाचा.
बाबुः मैनेच्या तोंडात तोंड टाकून तिचे मुके घेतो.
(बाजूच्या खोलीत झोपलेली चंदा सगळं गपचुप ऐकत असते बळताच्या फटीतून बघण्याचा प्रयत्न करते)
बाबुः कीती दिस झालं ह्यो मेवा चाखायाला मिळायला नव्हता.
मैनाः आज मनभरून खावा जी.
बाबुःचांगला फडशाच पाडतो असं म्हणून मैनेची चोळी काढुन फेकून दिली अन तिच्या काळ्या थानांवर तुटून पडला.
मैनाः स्स्स्स्स् स्स् धनी दाबा अजून त्यांस्नी चांगली चेंगरा माझी बोंड आईगगग स्स्स्स्स् अम्म्म्अम्म
बाबुः चांगली चोळून काढतो बघ तुझी कबुतरं लय दिस झालं ह्याला तॉंड लावलं न्हाय गं मैने.
मैनाः तुम्हांस्नी येळ असतुया का? म्या सदा तैयारच असती. अन आता चंदा बी मोठी झालीय तिनं असं बघितलं तर काय म्हणलं पुरगी.
बाबुः तू जरा गप बस की. असं म्हणत मैनेच्या पोटावर जीभेने चाटतो बेंबित बोट घालुन बेंबी झवल्यागत करतो.
मैनाःआवववव जरा दमानं करा की. चाटा वाईच चांगली.
बाबुः उठं लुघडं फेडं आता.
मैनाःआव करा की लुघडं वर करूनचं समदं कशापाई काढायला लावतायसा.
बाबुः काढ की समदंचं वर करून मज्जा येत नाय.
मैनाः बर ही घ्या फेडलं लुघडं झाले नागडी तुमची मैनाराणी.
आपली आई बापासमोर नागडी झालेली चंदानं ऐकल्यावर चंदा थरथर कापत होती. चंदाला घाम फुटला होता. कारण पहिल्यांदाच ती तिच्या आईबापाचा झवण्याचा कार्यक्रम बघत होती. फटीतून तिला तिच्या आईचे भलेमोठ्ठे छातीचे गोळे दिसले.
मैना बाबुरावच्या मांडीवर बसली होती. बाबुराव मैनेच्या गोळ्यावरून हात फिरवत होता एक थान हातात धरून दाबत तर एक तोंडात धरून चोखत होता.
मैनाः स्स्स्स्स्स् उउउउउउ माझं आम्म्ं चोखा धनी
अजून जोरात दाबा…
बाबुः तुला चांगली पिळूनचं काढणार हाय गं मैने.
मैनाः लय दिसाचा उपास घडला धनी. चांगली कांडून काढा मला आज समदंा कंड मिटवा. स्स्स्स्स्
बाबुः मैने आता उताणी पड तंगड्या फाकवून लय दिस झालं बीळ नाय पाह्यलं तुझं
(मैना उताणी झोपते.)
बाबुः फाकवं की तंगड्या
मैनाः मला लाज वाटतीया तुम्हीच फाकवा जी
बाबुः (मांड्यांचे मुके घेत घेत तिच्या मांड्या अलग करतो)
मैनाः दिसली का छोटी मैना.
बाबुः काळ्या झाट्यात लपुन बसलियापण पाणी सोडतीया बघ तुझी छोटी मैना.
मैनाः मग येळ नगा लावुसा जी बिळ तयार झालया
बाबुः अग येवढी काय घाई हाय जरा तिचं लाड करू दे की.
मैनाः तुमच्या लाड करायच्या नादात पुरगी उठली तर रातभर तडपावं लागलं तिला.
बाबुः नाय उठत ती. मला करू दे जरा लाड तुझ्या मैनेचं
(बाबुराव तिच्या पुच्चिला नाक लावून हुंगतो)
बाबुः मैने… येड लावलस गं तुझ्या या काळ्या पुच्चिच्या वासानं. लय जादु हाय बघ.
बापाच्या तोंडचे शब्द ऐकून चंदाला नंदानं सांगितलेले शब्द आठवले, सगळे पुरूष पुच्ची पागल असत्यात. बापानं आपल्या आयच्या पुच्चिचा वास घेतलेला चंदाला दिसत नव्हतंपण त्याच्या शब्दानं तिन कल्पना केली. ती कल्पना करत असतानाच तिच्या आईची किंकाळी चंदाच्या कानावर पडली.
मैनाः स्स्स्स्स् स्स् स्स्स् धनी आव काय करतायसा तोंड घातलयासा माझ्या पुच्चित.
बाबुः व्हय ही नवी पद्धत हाय. दोस्तानं शिकवली मला
मैनाः आव पर त्या घाण जागी तोंड लावत का कुणी.
बाबुः तू गप गं तू फकस्त मज्जा घे. तुला मज्जा येतीया नव्हं
मैनाः आजवर केलेल्या झवाझवी परास लयचं मज्जा येतीय बघा जी.पर आता बास करा. आव बाबुराव घाला तुमचा नागोबा या मैनेच्या बिळात आणि लागलेली आग विझवा.
बाबु पुच्चितला तोंड बाजूला करून दोन पायांच्या मधी गुडघ्यावर बसतो. मैनेच्या पुच्चिवर लवडा टेकवत.
बाबुःया नागोबाला बीळ पायजे मैने तुझं
मैनाः घ्या जी या नागाचं बीळ तैयार हायं
कंबर थोडी वर उचलुन मैना बाबुरावचा लवडा आत घेण्यासाठी सज्ज झाली. बाबुनं धक्का दिला.
मैनाः इआइइइइ इइइआइइइइ
बाबुरावनं तिच्या अंगावर झोपत तिच्या तोंडात तोंड घातलं
मैनाः उउउउउउ उउउउउउ हुंकारत होती.
बाबुराव खाली कचके देत वर तिच्या थानाशी मस्ती करत होता. मैनेचा श्वास कोंडल्यावर त्यानं तोंडातलं तोंड काढलं
मैनाः आईगगग आऊचआआआ अहहह
बाबुः हळू वरड की चंदा जागी व्हईलं
मैनाः हळू कचकं द्या की मग येवढ्या जोरात कचक देताया मग म्या काय आत आवज दाबू व्हय.
बाबुः कसं वाटतया मैने. लय दिसातनं करतोया
मैनाः लय भारी वाटतय बघा धनी लय दिसाचा उपास मोडलासा.
बाबुः उद्या बी देशील नव्हं
मैनाः आता तर गळा की मग उद्या परवा शेतात, घरात
रोज हेपा. नाय कुठं म्हंटलया.
बाबुः कामाच्या गोंधळात जरा तुझ्याकडं ध्यान द्यायला जमतचं नाय बघ. चंदी दहावी तेवढी पास हुदे मग देतो तिचं लगीन लावून मग जिम्मेदारी संपलं बघ माझी.
(चंदा बापाचं बोलणं पलीकडून ऐकत होती. तिला कायबी करून दहावी पास होणं गरजेचं होतं त्यात आडव्या येणाऱ्या इंग्रजीची तिला भिती होती.)
मैनाः खरयं तुमचं धनी. इआइइइइ
बाबुः दुखतय व्हयं…
मैनाः बास करा की आता गाळून टाका की आवं का तडपवतायसा जी.
बाबुःगाळू म्हणतीस… मला अजून पायजे व्हत गं मन नाय भरल गं माझं…
मैनाः परत करू की कवातरी आता द्या पाच सहा धक्कं
जोशात अन गाळा बरं पटकन आवसान गळलय माझं
मैनेच्या बोलण्यानं बाबुला जोश चढला. तो कचाकच धक्के देऊ लागला.
मैनाः आआआआआ आईगगग उउउउउउ आऊचआआआ गळा धनी लवकर खाज मिटली माझी.
बाबुः मैने येतोय गं म्या.
बाबुच्या चिकाच्या पिचकार्या मैनेच्या पुच्चित पडल्या बाबुराव थकून तिच्या अगावरचं पडून राहिला. मैनेची पुच्ची काठोकाठ भरली.
खोलीतला आवाज शांत होताच चंदानं आपल्या पुच्चिवरून हलका हात फिरवला तिला तिथं ओल जाणवली एक सुखद लहर तिच्या अंगातून गेली.
चंदा बापाचं बोलणं आठवु लागली. दहावी पास होणं तिच्यासाठी गरजेचं होतं कारण सावकाराकडनं कर्ज काढुन तिच्या बापानं शिकवलं होतं. सगळा विचार करता करता तिच्या डोक्यात नंदाच्या बोलण्याचा विचार आलापण काय करावं याचा पेच तिच्यापुढं होता.जर पाटिल मास्तरला आपलं भोक देऊन जर म्या पास हूनार असंल तर म्या तैयार हाय माझ्या शरीराचा सौदा करायला. एक ठाम निर्धार करून ती झोपी गेली.
सकाळी उठल्यावर शाळेत जाताना चंदा नंदाला भेटली. तिला सांगु लागली,
चंदाः नंदे, अगं राती बा आयला म्हणत व्हता म्या दहावी पास झाले की त्यो माझं लगीन लावणार हाय.
नंदाः मग झ्याक झालं की.
चंदाः काय झ्याक झालं हिथं मला इंग्रजीचं टेंशन आलया. कशी म्या दहावी पास हूनार.
नंदाः हे बघ चंदे कशी हूनार त्यावर म्या उपाय सांगितला हाय तुला. आता तुझ्यवरचं हाय सगळं
चंदाः व्हय गं म्हणूनच म्या ठरीवलं हाय नंदे
नंदाः (उत्सहाने) काय ठरीवलंस गं?
चंदाः म्या तैयार पाटील मास्तरबरं झोपाया.
नंदाः काय? म्या सपानं तर बघत न्हाय नव्ह
चंदाः(चिमटा काढते) न्हाय सपानं नाय हे नंदे. अगं म्या जर दहावी पास नाय झाले तर बाला लय वाईट वाटल
सावकाराचं कर्ज फेडण्यासाठी लय धडपड करतुया गं बा.
नंदाः तू तैयार हायस नव्हं तुझ्या भोकाचं बलिदान द्यायला. मग झालं तर. तू नक्की पास हूनार. म्या आजच जाधव सराला सांगती.
चंदाः सांग बया सांग, फाकवु दे माझ्या तंगड्या माझ्याच मास्तरापुढं.
नंदाः काय व्हत नाय गं. कुछ पाने के लिऐ कुछ खोना पडता है मेरी चंदाराणी.
चंदाः बास बास डायलॉगबाजी. चल शाळला.
(दोघी शाळेत पोहचतात. नंदा जाधव सरांना एकटी गाठते.)
नंदाः जाधव सर.
जाधवः काय नंदा एवढी धापा टाकत का आलीस?
नंदाःखुशखबरी हाय म्हून हुडकत व्हते तुम्हाला.
जाधवः कसली खुशखबरी.
