लहानपणी तो दर ऊन्हाळ्याच्या सुटीत मामाच्या गावाला जायचा. आठवीत गेल्यापासून वेगवेगळे क्लासेस त्याच्या मागे लागले आणि मामाचे गाव त्याच्यासाठी जणू कायमचे बंद झाले.
कायमचे बंद म्हणजे सातवीनंतर ते अगदी इंजीनियरिंगची शेवटची परीक्षा देईपर्यंत त्याला मामाच्या गावी जाणं झालं नाही. आता पुढील शिक्षणासाठी तो अमेरिकेला जाणार होता. मग तीन चार वर्षे तरी तो परत येणार नव्हता. म्हणून आजीला भेटण्याचे निमित्त झाले आणि आज तो मामाच्या गावाला निघाला होता.
लहानपणी त्याला किती उत्सुकता असायची मामाच्या गावाबद्दल. तेव्हा मामाची दोन मुलं आणि तो. सकाळी ऊन पडेपर्यंत क्रिकेट खेळायचे तिथून तसेच विहिरीवर पोहायला, तिथून आलं की ऊन खाली होईपर्यंत मामाच्या मिठाईच्या दुकानात बसून मधून मधून कशावर तरी ताव मारत राहायचं.
संध्याकाळी आजूबाजूच्या मुलांबरोबर बागेत हुंदडायला जायचं! पण आता काय करायचं दिवसभर हा विचार त्याच्या डोक्यात फिरत होता. ह्या विचाराच्या तंद्रीतच असतानाच त्याची बस बसस्थानकात शिरली.
अमोल फलाटावर उभाच होता. बसमधून तो उतरताच अमोल त्याच्याजवळ आला. दोघांनी मिठी मारली व इकडच्या तिकडच्या गप्पा मारत दोघे अमोलच्या गाडीवर बसून दोघे घराकडे निघाले. गावात खूप बदल झाले होते. वर्दळही बरीच वाढली होती. ते मामाच्या घरी पोचले.
मामाचं घर गावाच्या अगदी मुख्य बाजारपेठेत होतं. खाली भलं मोठं मिठाईचं दुकान आणि त्याच्यावर दोन मजली घर. दुकानासमोर गाडी लावून ते दुकानात शिरले. मामी दुकानात बसल्या होत्या. त्यांना नमस्कार करून ते दोघे वर गेले. मामा दुपारचं जेवण करून झोपला होता. आजी कुणाबरोबर तरी गप्पा मारत बसली होती. अमोल त्याला घेऊन वरच्या खोलीत गेला.
“दुकानाचा पसारा बराच वाढलाय रे अमोल!” राजू
“अरे दादा, आपलं काही डोकं चाललं नाही अभ्यासात कसाबसा दहावी बारावी झालो. तेव्हाच ठरवलं दुकानातंच लक्ष घालायचं, अभ्यास वगैरे आपलं काम नाही. मग वाढवलं हळूहळू. ऍडमिशन घेतलं बीकॉमला आता फक्त परीक्षेला जातो. फर्स्ट इयरलाच लुडकलो एकदा, पण यंदा सुटेल आता.” अमोल
“असुदे, काही फरक नाही पडत अटलिस्ट धंदा तरी नीट करतोयस ना, मग बास्स झालं.”
“ऐक ना राजू दादा, मी जातो आता दुकानात तू फ्रेश हो, हवा असेल तर आराम कर थोडा, नाहीतर ये खाली. बाबा चार वाजता येतात खाली मग माझी सुट्टी होते मग जाऊयात आ पण बाहेर.”
अमोल बोलता बोलता निघून गेला सुद्धा! राजू फ्रेश होऊन आला. बाहेर बाल्कनीत येऊन निरीक्षण करू लागला. आजूबाजूची दुकानंही खूप मोठी झाली होती. तो जेव्हा लहानपणी यायचा तेव्हा त्याचे इथे खूप मित्र झाले होते पण केतन दादा सोडून त्याला कुणीही आठवत नव्हतं.
केतन दादा म्हणजे मामाच्या दुकानाच्या अगदी समोर असलेल्या भुसे काकांचा मुलगा. तो त्याच्यापेक्षा एक वर्षाने मोठा होता. तो त्याला शोधू लागला पण तिसर्‍या मजल्यावरून त्या दुकानातलं काहीही दिसेना. तो खाली दुकानात जाऊ लागला तोच आजीने त्याला बोलावलं. आजी कोणा बाई सोबत बोलत होती.
“कोण हो हा मावशी?” काकू
“आमच्या सुमीचा थोरला मुलगा. राजवर्धन! अहो राजू आठवत नाही का तुम्हाला? लहानपणी यायचा ना!” आजी
“अगं बाई! केवढा मोठा झालाय! ओळखलं का रे मला?”
“अरे केतनची आई, भुसे काकू आहेत या. आहेत का लक्षात?”
“ओह, काकू केतन दादा कुठे असतो आता?”
“कुठे जाणार तो. दोन वर्षांपूर्वी काका गेले. तेव्हापासून दुकान संभाळतोय. तो आणि अमोल दुकान सांभाळत सांभाळत कॉलेज करतात. भावासारखे राहतात अगदी. तुमच्या घराचा तर आधार आहे आम्हाला. तरी बरं यांनी स्वातीचं लग्न लवकर करून दिलं होतं. नाहीतर आमचं काय झालं असतं देव जाणे!” काकू डोळे पुसत म्हणाल्या.
“रडू नका हो. देव पाहत असतो सगळं! त्याला काळजी असतेच!” आजी
“बरं तू काय करतोस बाळा?” काकू
“मॅकेनिकल इंजिनियर झालो मागच्या वर्षी आता पुढच्या महिन्यात अमेरिकेला चाललोय पुढचं शिकायला! म्हटलं आजीला भेटून जावं.”
“छान हं बाळा! असाच मोठा हो!” काकूंनी त्याच्या चेहर्यावरून हात फिरून बोटं मोडली.
“बरं काकू, आजी मी जाऊ खाली? केतन दादाला भेटतो जरा.” असं म्हणून तो उठला. इतक्यात एक तीन चार वर्षाचा मुलगा ‘आजी आजी’ हाक मारत वर आला!
“अगं बाई! आली वाटतं समर्थचा आवाज हा!”
तो मुलगा तिथे येऊन उभा राहला.
“आजी चल ना घरी आम्ही आलोय!” तो काकूंना म्हणाला.
“चल चल जाऊया हं बाळा! बरं मावशी मी येते हं! आणि राजू तूही चल माझ्याबरोबर स्वाती ताईही आलीय आता.” असं म्हणत काकू उठल्या.
राजू, काकू आणि त्यांचा नातू पायर्या उतरून खाली आले. त्यांच्या दुकानासमोर एक कार थांबली होती. बहुधा काकूंचे जावई असावेत ते गाडीतून बॅगा काढत होते व एक तीस पस्तीस वर्षे वयाची बाई दोन बॅग हातात घेऊन पायर्या चढताना त्याला पाठमोरी दिसली. बहुतेक केतन दादाची मोठी बहीण स्वाती होती ती!
“काकू मी थोड्या वेळाने येतो!”
“बरं! पण नक्की ये हं!” काकू निघून गेल्या.
अमोल दुकानात व्यस्त होता. तो अमोलला मदत करू लागला. भुसे काकांचं घरही अगदी त्याच्या मामाच्या घरासारखंच होतं. खाली दुकान आणि वर दुमजली घर! गड्याला खाली थांबवून ते सगळे वर गेले.
थोड्या वेळाने पुन्हा सगळे खाली आले. जावई स्वाती ताईला आणि समर्थला ऊन्हाळ्याच्या सुट्यांसाठी म्हणून सोडायला आले होते. पण त्यांच्या नोकरीमुळे त्यांना लगेच परत जायचं असेल असं अमोल म्हणाला. ते गाडीत बसून निघून गेले. केतन दादा पुन्हा दुकानात येऊन बसला. राजू उठून तिकडे गेला.
“काय केतन दादा! आहे का ओळख?”
“माफ करा पण ओळखलं नाही मी!”
“अरे राजू मी! अमोलचा आतेभाऊ?”
“अरे बापरे! राजू तू? केवढा झालायस? बर्याच वर्षांनी नाही? ये ये बैस!” केतनने राजूसाठी एक खुर्ची टाकली.
“कसं चाललंय मग?” राजू
“मस्त! लग्न झालं. बायको माहेरी गेलीय बाळांतपणाला. आठवडाभरात डेट आहे!”
“अरे वा! अभिनंदन!”
“तू काय म्हणतोस? इतक्या वर्षांनी आमचं भाग्य उजळलं!”
“अरे मी आता एमएससाठी अमेरिकेला चाललोय पुढच्या महिन्यात. म्हटलं भेटून जावं एकदा सगळ्यांना!” राजू
“अमेरिका? भारीच की! किती दिवस तिकडं आता?”
“सध्या तरी दोन वर्षांसाठी चाललोय. पण वाढेल मुक्काम!”
“आणि इथे किती दिवस मुक्काम आता? आणि आपली पार्टी झाली पाहिजे मग.”
“मी आहे दोन दिवस. नक्की करूयात पार्टी!”
“बाबा गेले रे दोन वर्षांपूर्वी.”
“हो काकू भेटल्या. सांगितलं मला त्यांनी. आता हलता येत नसेल नं त्यामुळे?”
“असं काही नाही. माझा चुलतभाऊ येतो दुकानावर बसायला मला काही काम असलं की. नाहीतर हा गडी असतोच.”
“अच्छा! आ पण उद्या दुपारी जाऊयात मग पोहायला तेव्हा जायचो तसे!”
“अरे नाही, उद्या दुपारी आईला रेग्युलर चेकअपसाठी न्यायचंय. उद्या पेठ बंद असते ना म्हणून उद्याची वेळ घेतली डॉक्टरांची. संध्याकाळी बसू ना आ पण त्यापेक्षा! घेतोस ना तू?”
“हे काय विचारणं झालं का? किती घेतोस असं विचारायला हवं होतं तू!” ते दोघेही मोठ्याने हसले.
“ठरलं तर मग तू मी आणि अमोल जाऊयात उद्या संध्याकाळी.”
“केतूऽऽऽ आई बोलावतेय वर आणि त्या राजूलाही घेऊन ये म्हणतेय!” दुकानाच्या मागच्या दारात स्वाती ताई उभी होती. ती बाहेर येत केतनला म्हणाली, “तुझं झालं की त्याला बोलाव आणि या वर!” तिने राजूला ओळखलेच नाही.
“चल राजू! अगं तायडे हाच राजू, राजू अमेरिकाकर!” तो हसला. ते तिघे वर गेले.
