तिसर्‍या वर्षाची इंजीनियरिंगची परीक्षा देऊन मी गावी आलो होतो. आता दोन महिने तरी सुट्टी होती म्हणून मी निवांत होतो पण मी गावी गेलो आणि आईवडील एका महिन्याच्या चार धाम यात्रेला गेले. तसे खाण्यापिण्याचे वांधे नव्हते कारण शेजारीच चुलता चुलती रहायचे आणि ते मला एकदम मुलासारखेच वागवायचे.
पण आता एक समस्या होती ती म्हणजे मला आता शेतावर जाऊन काम करावे लागणार होते. मला शेतकामाची फारशी आवड नव्हती पण आता नाइलाज होता. चांगली १८ एकर बागायती शेती होती, पूर्वी सालगडी असायचे पण आता मजूर मिळणे कठीण झाले होते.
सकाळी मी चहा नाष्टा केला आणि वडि‍लांच्या स्प्लेंडर गाडीला किक मारून शेतावर आलो. शेत गावापासून चांगले दोन किलोमीटर होते. मी शेतावर गेलो, विहिरीजवळ झाडाखाली सावलीत गाडी लावली आणि मोटर सुरू केली आणि ऊसाला बारे देऊन झाडाखाली मोबाईल पाहत बसलो.
थोड्या वेळाने बैलगाडीचा आवाज आला. आमच्या शेजारी भाऊ साहेबाचे दोन एकर शेत होते तो आणि त्याची बायको शेवंता बैलगाडीतून आले. भाऊ साहेब चाळिशीच्या आसपास असेल उंच काळा सावळा दणकट शरीरयष्टी. सगळे त्याला ‘भाऊ’ म्हणायचे. त्याने मला पाहून हात वर केला आणि म्हणाला,
“काय समीर, काय चाललंय?”
मी हसून सांगितले की ऊसाला पाणी चालू आहे. त्याने गाडी थोडी पुढे नेऊन बांधाला सोडली आणि ते नवरा बायको त्यांच्या शेतात गेले.
शेवंता त्याची बायको ३५च्या आसपास वय, मध्यम उंची, गोरीपान पण ऊन्हात शेतीचे काम करून थोडीशी काळवंडलेली. मध्यम बांधा, मोठे डोळे, घनदाट काळे केस, घट्ट वेणी कमरेपर्यंत गेलेली, तब्येतिच्या मानाने काहीसे मोठे वक्ष. बहुधा ब्रा घालत नसावी कारण चालताना तिचे स्तन जास्तच हलायचे. शेवंताला एक पंधरा वर्षाची मुलगी आणि अकरा वर्षाचा मुलगा होता. तिच्या मातृत्वाच्या खुणा कमरेवर आणि पोटावर दिसत होत्या.
भाऊ साहेब स्वतःची शेती करून, लोकांची पेरणी, औत हाकणे, असली बैलांशी संबंधित कामे करायचा. आमची पण पेरणी, औत हाकणे, ही सगळी कामे त्याच्याकडेच होती. कधी बांधावरून कटकट नाही की शेजारी असून भांडण नाही.
खरं तर भाऊ साहेबाला आमचा आधार होता. कधी सणावाराला, दुखण्या बहाण्याला पाच दहा हजार लागले तर वडील हमखास देत आणि नंतर कामातून वळते करून घेत. शिवाय कधी पोलीस, कोर्टकचेरी, तलाठी, मामलेदार ऑफिसला गरज पडली तर वडील त्याच्यासाठी शब्द टाकत त्यामुळे भाऊ साहेब आणि त्याचे कुटुंब आमच्याशी सलोख्याचे संबंध ठेवून होते.
दुपारी भूक लागल्यावर मी ऊसाचे बारे बदलून जेवायला घरी गेलो. जेवण करून मी परत गाडीला किक मारून शेतात आलो तेव्हा शेवंता आमच्या विहिरी जवळील हौदावर कपडे धुवत होती. भाऊ साहेबाकडे विहीर, बोअरवेल, काहीच नव्हते त्यामुळे बैलांना पाणी पाजणे, घरून आणलेले कपडे धुणे, प्यायला पाणी नेणे, यासाठी तो किंवा शेवंता वरचे वर विहिरीवर येत.
हौदाच्या खाली शेवंता बसलेली होती, मी येताच ती थोडी सावरून बसली आणि पदर ठीकठाक केला. मी तिचे निरीक्षण करू लागलो. आतापर्यंत मी तिला खूप वेळा पाहिले होते पण ते फक्त आपल्यापेक्षा वयाने मोठी बाई म्हणून. होस्टेलमध्ये राहून मला सगळेच ज्ञान आले होते. शिवाय स्त्री पुरूष संबंधात वयाचा अडथळा नसतो, ही नवीन पिढीत रूळलेली मानसिकता मलाही मान्य होती.
शेवंताने साडी भिजू नये म्हणून गुडघ्यापर्यंत वर केली होती. माझा अंदाज बरोबर होता ती खूपच गोरी होती. तिच्या गोर्यापान पोटर्या, पिवळे धमक गुडघे पाहून माझी हालत खराब झाली. धुणं धुताना तिचे मोठे वक्ष हिंदळत होते.
आता मी तिच्या समोरच्या बाजूला गेलो. धुणं धुताना तिचा पदर एखाद्या दोरीसारखा खांद्यावर गोळा झालेला होता, त्यामुळे ब्लाउजच्या गळ्याचा सगळाच भाग दिसत होता. तिचे हळदीसारखे पिवळे धमक गोरे स्तन मला खुणावत होते, माझ्या अंदाजापेक्षा मोठे होते.
माझी कानशील गरम झाली, लिंग कडक होऊन फणफण करू लागले. मी समोर उभा राहिल्यामुळे शेवंता थोडी अवघडली मधून मधून पदर सारखा करू लागली. थोड्या वेळाने मला म्हणाली,
“पाणी बघा नाहीतर बारे फुटून जातील.”
“काही जात नाही, चांगले दोन पलाटाला बारे दिले आहे.”
तिचे धुणं होईपर्यंत मी तिथेच उभा राहलो, तिला काय वाटेल याचा विचार न करता. खरं तर यापूर्वी मी कधीच मुलींच्या किंवा बाईच्या बाबतीत असा वागलो नव्हतो पण आता जवानी डोक्यावर बसली होती.
तिचे झाल्यावर ती उठली, साडी पदर नीट केला. धुण्याची बादली डोक्यावर घेतली. हात वर ताणल्यामुळे तिच्या ब्लाउज आणि साडीच्या मधला भाग जास्त उठून दिसत होता.
“खूपच त्रास आहे तुला, घरी काम, शेतात काम.”
“चालायचचं! एकतर बाईचा जन्म, त्यात शेतकरी नवरा मग काय?”
एवढं बोलून ती फिरली आणि चालायला लागली. डोक्यावर बादली घेऊन ती मटकत गेली, तेव्हा मी तिच्या लचकत्या कमरेकडे आणि नितंबांकडे बघतच राहलो. अतिशय रेखीव शरीर होते तिचे नितंब! मनात विचार आला, ‘आता मिशन शेवंता सक्सेस करायचेच. हिला अंगाखाली घ्यायचेच.’
मी पाहिले शेवंता तिच्या शेतात झोपडीच्या बाहेर दोरीवर कपडे वाळत घालत होती. भाऊ साहेब बहुधा आत झोपलेला असावा.
असे तीन चार दिवस चालले. आता मी जेवायाला घरी न जाता डबाच आणायला लागलो कारण जेवण झाले की भाऊ साहेब झोपडीत आराम करी आणि शेवंता धुणं घेऊन विहिरीवर येई. मग परत शेतात जाऊन ती पण थोडा वेळ आराम करी. मग चार साडे चारला दोघे बाहेर येऊन कामाला लागत.
आमच्याच विहिरीवरून कापडी पाईप टाकून भाऊ साहेबाने घास, कडवळ आणि थोड्या मिरच्या केल्या होत्या. सकाळी दोघे नवरा बायको बैलगाडीत बसून येत, दिवसभर काम करून, संध्याकाळी घास, गवत, कडवळ घेऊन परत जात. विसाव्यासाठी रानातच त्यांनी एक चंद्रमौळी झोपडी बनवली होती.
आता मी लवकर जेवून घ्यायचो आणि शेवंता यायची वाट बघायचो. ती आली की तिच्याशी गप्पा मारायचो. सुरवातीला लाजणारी, अवघडणारी शेवंता आता मनमोकळी बोलू लागली. माहेरच्या गोष्टी, सासरच्या तक्रारी, सासू नणंद कश्या खाष्ट आहेत, ती किती कष्ट करते नवर्याला साथ देते पण तिला कशी कोणी किंमत देत नाही, मुलांसाठी ती सगळं सहन करते, सगळं सगळं सांगू लागली.
शेवंता कितीही मनमोकळे बोलू लागली तरी मी डायरेक्ट तिला प्रपोज करू शकत नव्हतो कारण त्यात धोका होता. तिच्या मनात काय आहे, हे समजत नव्हते पण माझा प्लॅन तयार होता. त्याप्रमाणे एक दिवस मी सुरवात केली. गप्पा चालू असताना तिला विचारले,
“तुला राग येणार नसेल तर एक विचारू का?”
ती सावध झाली मग म्हणाली, “विचारा.”
“तू दिसायला एवढी सुंदर आहेस तुला तर कोणीही अधिकारी किंवा मोठा तालेवार नवरा मिळाला असता मग तू भाऊशी का लग्न केल?”
माझ्या या अनपेक्षित प्रश्नाने ती गडबडली बोलता बोलता मी तिच्या सौंदर्याची स्तुति पण केली त्यामुळे ती थोडीशी लाजली, मग म्हणाली,
“आम्ही दोन बहिणी. वडिलांनी कर्ज काढून अक्काचं लग्न केलं पण ते फिटलंच नाही. तालेवार सोयरीक करायची म्हणजे पैसा पाहिजे. मला खूप मोठमोठ्या घरातून मागणी येत होती पण लग्नासाठी पैसा नव्हता म्हणून.”
एवढं बोलून ती गप्प झाली पण माझे काम झाले होते.
“खरंच लोक बावळट असतात, तुझ्यासारखी बायको मिळाली तर मी फुकट करून आणीन.”
हे ऐकल्यावर ती गोरीमोरी झाली आणि म्हणाली, “तुम्ही कशाला खेड्यातली मुलगी करणार, शहरात तुमच्या सुंदर सुंदर मैत्रीणी असणार.”
मी झटकन म्हणालो, “नाही! खरं सौंदर्य हे गावातच, शहरात फक्त मेकअप असतो.”
माझे बोलणे ऐकून ती खुश झाली. तिच्या गालावर लाली चढली.
आता रोजच असे बोलणे थट्टा मस्करी चालू झाली, ती पण रेंगाळत धुणं धुवायची जास्तीत जास्त वेळ थांबायची, मी तिचे गावरान सौंदर्य न्याहाळत बसायचो. तिच्या ते लक्षात यायचे पण ती जाणवू देत नव्हती.
आता धुणं धुताना ती पदर सावरत नव्हती, साडी थोडी जास्तच वर करायची. आता तिच्या पोटर्या आणि गुडघ्यांबरोबर तिच्या गोर्यापान मांड्या पण थोड्या थोड्या दिसू लागल्या. ती हे मुद्दाम करत होती की माझ्याशी चांगली ओळख झाल्यामुळे बिनधास्त झाली होती हे सांगणे कठीण होते.
अर्धी लढाई तर जिंकली होती आता फक्त ती एक दिवस एकटी भेटायला पाहिजे होती. पण काम नसल्याने भाऊ साहेब दिवसभर शेतातच पडून असायचा.
एक दिवस मी लवकरच शेतात गेलो, भाऊ साहेब आणि शेवंता बैलगाडीतून आले. शेवंता उतरली आणि शेताकडे गेली, भाऊ साहेबाने गाडी वळवली आणि निघाला, मी विचारले ‘कुठे?’, तर बोलला ‘सुदामच्या कपाशीत औत हाकायचे आहे’.
माझ्या मनात लाडू फुटू लागले कारण आज शेवंता दिवसभर एकटी राहणार होती, भाऊ साहेब थेट संध्याकाळीच येणार होता. गाडीची धुरळा उडवत भाऊ साहेब निघून गेला आणि माझ्या मनात वावटळ उठली, काय करावं? लगेच जावं शेवंताला भेटायला की थांबावं दुपारी ती धुवायला येईपर्यंत?
माझी घालमेल सुरू झाली, तिचे मोठे डोळे, सरळ नाक, नाजूक ओठ, भरदार वक्ष गोरेपान पाय सगळं सगळं डोळ्यासमोर दिसू लागले. मी पाहिले तर शेवंता मिरच्या खुरपत होती, माझी पावले आपोआप तिकडे वळाली.
मी शेवंता खुरपत होती तेथे गेलो. मला पाहून ती बोलली, “इकडे कशाला आलात?”
“का? तुमच्या शेतात का यायचे नाही?”
तशी ती म्हणाली, “तसं नाही हो, पण कोणी पाहिलं तर काय म्हणेल?”
मग मीच रोखून तिला विचारले, “काय म्हणेल?”
तशी ती लाजली आणि म्हणाली, “काही नाही.”
खुरपता खुरपता आम्ही गप्पा मारू लागलो. मी तिच्या ब्लाउजच्या गळ्यातून दिसणार्या पिवळ्या धमक गोळ्यांकडे पाहत होतो. ती पण अधून मधून वर पाहून मला न्याहाळत होती. आता ही संधी साधन गरजेच होते, तेव्हा मी तिला बोललो,
“शेवंता, मला तुला एक सांगायचं आहे.”
बहुधा मी काय सांगणार याचा तिला अंदाज आला होता. तिने माझ्याकडे पाहून मंद स्मित केले आणि म्हणाली, “मग सांगा ना.”
मी डायरेक्ट मुद्द्याला हात घातला आणि बोललो, “शेवंता तू मला खूप आवडतीस, माझं मन आलंय तुझ्यावर.”
तशी ती चपापली आणि गोरीमोरी झाली. तिच्या गालावर लाली चढली. पण पुढच्याच क्षणाला सावरत म्हणाली, “काय बोलताय कळतं का? मी दोन मुलांची आई आहे, मुलगी मोठी झालीय, गावात समजलं तर लोक तोंडात शेण घालतील.”
मी पण हट्टाला पेटलो म्हणालो, “अगं कोणाला कशाला समजेल आणि मी तुला आवडतो की नाही ते सांग.”
“आवडायचा प्रश्न नाही, मी तुमच्यापेक्षा वयाने मोठी आहे, शिवाय माझा नवरा आहे. हे असं वागणं बरोबर नाही.”
मी तिला समजवले की प्रेमाला वय नसते आणि नवरा जर किंमत देत नाही तर त्याचा कशाला विचार करतेस. जवळ जवळ तासभर चर्चा झाल्यावर ती लाइनवर आली. कोणाला सांगायचे नाही, बोभाटा होऊ द्यायचा नाही, कोणत्याही गोष्टीसाठी बळजबरी करायची नाही, असे सगळं ठरल्यावर ती राजी झाली.
“शेवंता खूप तहान लागलीय थंड पाणी तरी पाज.”
ती उठली आजूबाजूला पाहिले आणि मला म्हणाली, “झोपडीत माठ आहे. मी आवाज दिल्यावर या. फक्त आत यायच्या आधी आजूबाजूला पहा.”
ती झपझप चालत झोपडीत गेली, अर्धा मिनिटाने तिने आवाज दिला, “या आता.”
मी घाई घाईने झोपडीकडे निघालो.
