अनेक वर्षापूर्वी कोकणात किनार पट्टीच्या एका गरीब गावात भिवा नावाचा एक गुराखी मुलगा राहत होता. त्याचे आ‌ई वडील कोण, हा मुलगा कोठून आला, कसा आला हे कोणालाच माहीत नव्हते.
गावाबाहेर रहाणार्‍या एक म्हातार्‍या बा‌ईने त्याला लहानाचा मोठा केला. त्या म्हातारीच्या काही गायी होत्या. भिवाला कळायला लागल्यापासून त्याच्या आजीच्या गा‌ई-बैलाना चरायला नेणे हेच त्याचे काम.
आ‌ई वडि‍लांचा पत्ता नसलेल्या भिवाचे वय काय हे ही कोणाला माहित नव्हते. दिसायचा तो १८/१९ चा. पण सगळ्या गावकर्यांचे एकमत होते की हा भिवा दिसायला खूपच देखणा होता. त्याच्या ओठावर नुकतीच मिसरूड फुटत होती. त्याचे काळे भोर अस्तव्यस्त वाढलेले लांब सडक केस त्याच्या देखण्या चेहर्‍याला अगदी शोभून दिसत.
दिवसभरच्या मेहनतीने त्याचे मुळचा मजबूत बांधा अजून कणखर होऊन हात पाय चांगले मजबूत व छाती पिळदार झाली होती. सतत ऊन्हात राहिल्यामुळे त्याचे चेहरा व अंग रापलेले होते तरी मुळचा त्याचा गौर वर्ण काही लपत नसे.
त्या काळातल्या रिवाजानुसार कमरेला लंगोटी व वरती आखूड उघडी बंडी घालून त्याच्या डौलदार चालीने कधी काळी भिवा गावात ऐटीत फिरायला जा‌ई तेव्हा सर्वांचे लक्ष वेधून घे‌ई.
गावातल्या मुली, लग्न झालेल्या तरण्या बायका, मध्यमवयीन बायका इतकेच काय म्हातार्‍या कोतार्याही भिवाकडे वळून वळून पहात, विषेशतः त्याच्या कमरेखाली समोरच्या बाजूला फुगत चाललेल्या लंगोटीकडे.
निरक्षर व निरागस भिवाला मात्र याचा काहीच पत्ता नव्हता, असता तरी त्याला यातले काहीच कळायचे नाही इतका तो निरागस होता.
भिवाच्या गावावर एका सुलतानाचे राज्य होते. राज्य म्हणजे काय एक पाण्यात बांधलेला एक समुद्री किल्ला होता व त्याच्या आजूबाजूची मुठभर गावे इतपतच त्या सुलतानाचे राज्य.
हा सुलतान होता एक तुर्कस्तानी हशबी. तुर्कस्तानातून आलेला एक मुघलांचा सरदार मोहिमेसाठी कोकणात उतरला व मोक्याच्या जागेवर एक अभेद्य किल्ला बांधून आजूबाजूच्या रयतेवर राज्य करू लागला. एक दिवस सरदाराचा सुलतान झाला.
सध्याच्या सुलतानाच्या बापाने ब्रिटीश सैंन्याला मराठ्यांच्या विरूद्धच्या मोहीमेत मदत केली होती. म्हणून तो ब्रिटीशांचा मित्र झाला व दोन चार गावे अजून त्याच्या राज्यात जोडून सुलतान बनून राहला. या सुलतानाच्या मृत्युनंतर त्याचा धाकटा भाऊ हा सध्याचा सुलतान राज्य करू लागला.
मुघलांच्या रिवाजाप्रमाणे या सुलतानाचा मोठा जनानखाना होता. मोठ्या सुलतानाच्या दोन बेगमा व नव्या सुलतानाच्या दोन अशा चार बेगमा त्या जनानखान्यावर राज्य करत. या जनानखानाला सुरक्षा देत सुल्तानाच्या मर्जीतले हशबी हिजडे.
हे छक्के खास आफ्रिकेतून आलेले असत. अतिशय क्रूर व पाताळयंत्री असलेले हे तृतीयपंथी सुलतानाच्या ऐयाशीची काळजी घेत. यात जनानखानाची काळजी आलीच.
त्यांना सर्वत्र संचार करायला परवानगी असल्याने आतल्या गोटातल्या अनेक बातम्या त्यांना असल्यामुळे बेगमा तर त्यांना घाबरतच, पण सुलतानालाही ते मुठीत ठेवून असत. त्याच्या क्रूरतेच्या अनेक आख्खायीकांमुळे गावातले लोक तर त्यांना फारच घाबरून असत.
सुलतानाच्या सर्वात धाकट्या बेगमेने तिच्या जनानखानाच्या प्रमुख हिजड्याला गावातून एक मुलगा जनानखानाच्या कामासाठी धरून आणायची आज्ञा दिली. तो हशबी हिजडा शोध करत गावोगावी फिरत शेवटी भिवाच्या गावात आला.
सायंकाळ झाली होती. अंधार पडायला लागला होता. भिवा त्याच्या गा‌ईंना घेऊन रमत गमत घराला परतत होता. त्याच्या ध्यानी मनी नसता अचानक तो काळा कभिन्न हशबी त्याच्यासमोर उभा राहला.
त्याने एका झटक्यात भिवाची मानगुट पकडली व एका फडक्याने त्याच्या मुसक्या बांधल्या. भिवाला त्याने त्याच्या शक्तीशाली हातात उचलून घेतले व त्याच्या घोड्यावर घालून हातपायही बांधून टाकले व घोड्याला टाच दिली.
भितीने थरथर कापणारा भिवा बिचारा काहीच प्रतिकार करू शकला नाही. संध्याकाळच्या वेळी आजूबाजूला कोणीच नव्हते बिचार्या भिवाला मदत करायला.
तो हिजडा भिवाला घोड्यावर घालून सरळ सुलतानाच्या किल्ल्यावर दाखल झाला. त्याला कुठेही संचाराला परवानगी असल्याने, अगदी जनानखानाही त्याला मज्जाव नसल्याने तो तडक छोट्या बेगमेच्या महालात दाखल झाला. बेगमेच्या दासीकडे भिवाचे गठडे त्याने हवाली केले व तो निघून गेला.
ती दासी डोळे बांधलेल्या भिवाला धाकट्या बेगमेच्या आतल्या एका गुप्त खोलीत घेऊन गेली. गुप्त महालाचे दार बंद करून त्या दासीने भिवाचे हातपाय सोडले. त्याच्या चेहर्‍यावर तोंड व डोळे बांधलेला रूमाल काढला तसे भेदरलेल्या, घाबरलेल्या भिवाचा देखणा चेहरा तिच्या नजरेला आला.
भिवाच्या नजरेस बेगमेच्या तीन दास्या पडल्या. त्या त्याच्याकडे उत्सुकतेने पाहत त्याला तीनही दिशेने न्याहळत होत्या. त्यातल्या एका दासीने फिदीफिदी हसत त्याचा लंगोट कुरवाळत त्याचे चुंबन घ्यायला सुरवात केली.
पण दुसरीने तिला दटावले व बेगमसाहेबाच्या घुश्श्याची आठवण करून दिली तशी ती भिवापासून नाइलाजाने दूर झाली. त्याला त्या कोठडीत एकट्याला ठेवून बाहेरून कडी घालून त्या सगळ्या बेगमेला बातमी द्यायला निघून गेल्या.
ही धाकटी बेगम इराणची होती व फक्त २० वर्षाची होती. अतिशय सुंदर असलेली ही बेगम सुलतानची सर्वात लाडकी होती. तिचा सुलतानशी निकाह होऊन ४/५ वर्षे झाली होती.
सुलतानाच्या चार बेगमा व बाहेरची लफडी, यामुळे तो हल्ली या बेगमेच्या वाटेला जेमतेम १०/१५ दिवसातून एक दिवस यायचा. बाकीच्यांना तर त्याचे दर्शन महिना दोन महिने होत नसे.
तरूण बेगम उंच, व उफाड्याच्या बांध्याची होती. सुलतान हल्ली तिला बिछान्यात समाधान देऊ शकत नसे. त्यामुळे मुळची अतिशय कामुक असलेल्या त्या स्त्रीच्या मनाची व शरीराची अतिशय तगमग होत होती.
ती आजूबाजूच्या महालात नीट पाहिले, तेव्हा तिच्या लक्षात आले की सगळ्या बेगमांनी तरूण मुले गुप्तपणे या कामाला ठेवली आहेत. प्रत्येक बेगमेने हिजड्यांच्या मदतीने आपापली सोय करून घेतली होती.
या बेगमेनेही प्रमुख हिजड्याच्या मदतीने तिचा कट रचला होता. ती तिच्या महालात बसून दासी काय बातमी देते याची दोन दिवसापासून वाट पहात होती. इतका उशीर झाला म्हणून ती खर तर चिडलेली होती. तिने नजरेने ‘आज काय झाले?’ असा प्रश्न केला. पण हसत आलेल्या दासींना पाहून तिला त्यांनी न सांगता उत्तर मिळाले.
तिची आवडती दासी त्या मुलाच्या सुंदरतेचे रसभरीत वर्णन करू लागताच बेगमेच्या तोंडावर हास्य उमटले. तिची छाती जोरात धडधडायला लागली व तिची गोरी काया आरक्त झाली.
दासीने तिला जेव्हा सांगितले की तो बिचारा मुलगा किती देखणा व फारच भोळा भाबडा आहे तसेच त्याचे कौमार्य अजून अबाधित असावे असे वाटते, हे ऐकून बेगमने तिच्या मांड्या एकामेकावर चोळायला सुरवात केली हे त्या चाणाक्ष दासीच्या नजरेतून सुटले नाही.
बेगमने त्या दासीला फर्मावले, “जा त्या मुलाला माझ्याकडे घेऊन ये. त्याला आणल्यावर लगेच त्याच्यासाठी चांगले जेवण घेऊन ये. त्या बिचार्याला भूक लागली असेल.”
ती मुख्य दासी त्या मुलाला आणायला त्या गुप्त दालनात परत गेली. दार उघडून तिने कडी लावून घेतली. भिवा बिचारा एका कोपर्‍यात बसून गुढग्यात खाली मान घालून रडत होता. त्या दासीला आलेले पाहून तो भेदरून तिच्याकडे पाहू लागला.
मुख्य दासी पुढे झाली. तिने भिवाला जवळ घेतला व त्याचे चेहर्यावरून वाहणारे अश्रू पुसले.
“हे बघ मुला. तू घाबरू नको. तुझे ते भिकारडे दिवस आता संपले. छोट्या बेगमेने तुला आपला गुलाम बनवायचे ठरवले आहे. तुला तिची सेवा करायला मिळेल. तुला पैसा अडका कसलीच कमतरता भासणार नाही. तुला फक्त तिच्याशी व आमच्याशी नीट वागायला, व आमचे ऐकायला लागेल. तसेच इथे काय चालते त्याची वाच्यता तू कुठेही केले नाहीस तर तुझा इकडे व्यवस्थित निभाव लागेल.”
भिवाने त्या दासीचे ऐकून मान डोलावली. आता येथून जिवंतपणी सुटका नाही हे समजण्या इतकी अक्कल त्याला आली होती. नाही ऐकले तर एकतर हे लोक आपल्याला मारून टाकतील किंवा त्यांच्या काळकोठडीत खितपत राहायला लागेल हेही त्याला कळत होते.
दासीने इशारा करून त्याला तिच्या मागे यायला सांगितले. भिवा आज्ञाधारकासारखा तिच्या मागून एका अरूंद अंधार्‍या बोळातून निमुटपणे चालू लागला. त्या बोळापुढे एक दालन लागले. येथे अनेक पलीते पेटवलेले होते.
त्या उजेडात तिथले वैभव दिसत होते. त्याने आयुष्यात प्रथमच अतिशय ऐशा आरामासाठी बनवलेले ते दालन पहाताच भिवा अगदी चकीत झाला. त्यात कोणीच नव्हते. दासीने त्याला बेगमेच्या अंतपुरात नेले व दार लावून घेतले.
बेगमेचे शयनयान बाहेरच्या दालनापेक्षा कितीतरी पट आलिशान होते. त्याकडे पाहून त्याची नजरच फिरली. पण त्याची बेगमेकडे पाहताना फारच वा‌ईत स्थिती झाली. भिवा बेगमेकडे विस्मयाने पहातच राहला.
असे सौंदर्य त्याने त्याच्या छोट्या आयुष्यात पाहिलेले नव्हते. त्याच्यासमोर एक मडमेसारखी गोरी पान उंच अतिशय सुंदर चेहर्याची, लांब पिंगट केस सुटे सोडलेली, रेशमी भरजरी वस्त्रांनी ल्यायलेली, दागिन्यांनी मढलेली एक रूबाबदार विशीतली स्त्री उभी होती.
त्याने त्याच्या गावात एकदा एका गोर्या साहेबाबरोबर त्याची गोरी मॅडम पाहीली होती. पण त्याच्यासमोरची स्त्री कितीतरी पटीनी सुंदर होती. दालनात लपलपत्या पलीत्यांच्या प्रकाशात त्या स्त्रीचे हिरव्या रंगाचे डोळे तिच्या अंगावरच्या हिर्याप्रमाणे चमकत होते. ती त्याच्याकडे पाहत हसली तसे तिचे छोटे सफेद दात चमकले.
भिवाला पाहून बेगम खुष झाल्यासारखी दिसली. त्याचा कोवळा चेहरा, तरूण पिळदार शरीर पाहून तिला आनंद झालेला तिच्या चेहर्‍यावर दासीला स्पष्ट दिसला. तिचे डोळे विस्फारले व चेहर्‍यावर स्मित झळकले.
तिने त्याच्या भोवती फिरत एक फेरी मारली व दासीकडे समाधानाने पाहत मान डोलावली. भिवाला न समजणार्या भाषेत तिने दासीला काहीतरी सांगितले. दासीने कुजबुजत त्याच्या कानात सांगितले,
“बेगमसाहेब तुझ्यावर खुष आहे. तिला तू आवडलास!”
