नियतीचा खेळ भाग : ४

“अहो पण मी तुमच्या पोटी कसा जन्म घेईन? आणि घेतला असे मानले तर मग मी तिकडे कसा गेलो? आणि मग माझे वडील कोण? ते तिकडे आहेत ते की इकडे असलेले दिपालीचे वडील माझे वडील आहेत?” मी वेड लागल्यासारखे प्रश्न विचारू लागलो.
“दिपालीचे वडील तिचे वडील आहेत पण तुझे नाही. ते तिकडे असलेले तुझे वडील तुझेच आहेत पण दिपालीचे नाही.” त्या समजवायला लागल्या.
“मला काहीच कळत नाही. ते माझे वडील आहेत. हे दिपालीचे वडील आहेत. मग आम्ही दोघे भाऊ-बहीण कसे?” मी किंचित वैतागत विचारले.
“अरे. मला असे म्हणायचे आहे की. तुमच्या दोघांचे वडील वेगवेगळे आहेत. पण आई मीच आहे. तुम्ही दोघांनी मा‍झ्याच पोटी जन्म घेतला आहे.” दिपालीची मम्मी शांतपणे म्हणाली.
“मम्मी. तू काय सांगतेय ते तर मा‍झ्या डोक्यावरून चालले आहे,” इतका वेळ गप्प असलेली दिपाली पण वैतागून म्हणाली, “तू आम्हाला जरा व्यवस्थित समजाऊन सांगा ना. तू दिनेशच्या वडीलांना ओळखतेस काय? त्यांच्याबरोबर तुझे काही संबंध आहेत का? जरा सविस्तर सांगशील का?”
“हश्शऽऽऽ ठीक आहे! सांगते मी तुम्हाला समजाऊन. अगदी पहिल्यापासून. नियतीचा हा खेळ फार वर्षापूर्वी चालू झाला होता.” असे बोलून दिपालीची मम्मी आम्हाला तिची कहाणी थोडक्यात सांगायला लागली.
दिपालीची मम्मी, म्हणजे सरिता. त्यावेळी पुण्यात कॉलेजमध्ये शिकत होती. २० वर्षाची सरिता थोडी अल्लड होती. त्यांच्या कॉलेजमध्येच माझे वडील, म्हणजे प्रमोदही शिकत होते. २२ वर्षाचे प्रमोद उंचेपुरे आणि हॅन्डसम होते.
जरी ते सरिताला सिनीयर होते तरी एकाच कॉलेजमध्ये असल्याने त्यांची भेट होत होती. भेटीचे रुपांतर ओळखीत झाले आणि ओळखीचे रुपांतर प्रेमात कधी झाले हे त्यांचे त्यांनाच कळले नाही.
पुढची २ वर्षे ते एकमेकांच्या प्रेमात आकंठ बुडून गेले. आपापला स्टडी सांभाळून ते आयुष्याची इतर मजाही मनमुरादपणे लुटत होते. प्रेमाच्या ह्या खेळात ते एकमेकांच्या जवळ आले आणि त्यांच्यात लग्ना आधीच शारीरिक संबंध प्रस्थापित झाले.
दोघांनीही लग्नाच्या आणाभाका घेतल्या होत्या तेव्हा सरिताला आपले सर्वस्व प्रमोदच्या स्वाधीन करण्यात काही गैर वाटले नाही. प्रमोदही मनापासून तिच्यावर प्रेम करत होते आणि त्यांना तिच्याशी लग्न करायचे होते.
पण ते शिकत होते आणि शिकण्यासाठीच नागपुरहून पुण्याला आले होते. एकदा शिक्षण झाले की ते सरिताशी लगेच लग्न करून तिला नागपुरला नेणार होते. पण काहीतरी गडबड झाली! त्यांची प्रिकॉशन घेण्यात थोडी चूक झाली आणि त्यांना कळले की सरिता गरोदर राहिली आहे.
सरिताचा पिरीयड थोडा इरिग्युलर होता तेव्हा दोन अडीच महिने तिला पिरीयड आला नाही तरी तिने त्याची काळजी केली नाही. जेव्हा चेकप केले तेव्हा तिला तिसरा महिना लागला होता.
ते कळल्यावर दोघांचेही धाबे दणाणले! काय करावे हे त्यांना सुचेना. प्रमोद तिला ॲबॉरशन करायला सांगत होते पण सरिताला ते मान्य नव्हते. शेवटी त्यांच्याकडे एकच मार्ग होता की लग्न करणे.
सरिताने आपल्या घरी आपल्या प्रेमप्रकरणाबद्दल सांगीतले तेव्हा अपेक्षेप्रमाणे तिला घरातून विरोध झाला. पण जेव्हा तिने आपल्या प्रेग्नंसीबद्दल आपल्या आई-वडीलांना सांगीतले तेव्हा त्यांच्याकडे दुसरा मार्ग नव्हता आणि त्यांना तिला प्रमोदबरोबर लग्न करायची परवानगी द्यावीच लागली.
प्रमोदनेही आपल्या गावी आपल्या आईवडिलांना त्याच्या प्रेमप्रकरणाबद्दल सांगीतले. त्यांच्या घरातून विरोध नव्हता तेव्हा त्यांनी प्रमोद-सरिताचे लग्न लावून दिले. शिकायच्या वयात दोघे लग्नाच्या बेडीत अडकले आणि त्यांचा संसार चालू झाला. दोघेही अजून शिकत होते तेव्हा पुण्यात एक घर भाड्याने घेऊन त्यात ते राहत होते.
यथावकाश नऊ महिने पूर्ण झाल्यावर दिनेश’चा जन्म झाला. आपला स्टडी सांभाळून लहानग्या दिनेशला सांभाळायची कसरत सरिता कशीबशी पार पाडत होती. त्यामुळे तिला प्रमोदकडे लक्ष द्यायला वेळ मिळेनासा झाला.
हळूहळू त्या दोघांच्यात खटके उडू लागले. नव्या नवलाईचे नऊ दिवस संपले होते आणि संसाराचे खरे चटके त्यांना बसायला लागले. त्यांना काही आर्थीक अडचण नव्हती पण त्यांचे एकमेकांशी वागण्यावरूनच खटके उडू लागले.
छोट्या छोट्या कुरबुरीचे रुपांतर भांडणात व्हायला लागले आणि भांडणाची परिणिती शेवटी प्रमोदने सरिताच्या अंगावर हात टाकून व्हायला लागली. सरिता-प्रमोदचा असलेला राजा-राणीचा संसार आता कलहगृह बनला होता. एकमेकांची वर्ष-दोन वर्षापुर्वीची जी गोष्ट आवडत होती ती आता आवडेनासी झाली.
त्यांच्यातील भांडणे इतकी विकोपाला गेली की शेवटी घटस्फोटा’पर्यंत पाळी आली. प्रमोदने सरिताच्या मागे घटस्फोटासाठी तगादा लावायला सुरुवात केली. ऐन तारुण्यात असलेली सरिता दीड वर्षाचे मुल घेऊन आपले पुढचे आयुष्य कसे काढणार होती हे तिचे तिलाच कळत नव्हते.
शेवटी तिने आपल्या आई-वडीलांची मदत मागितली. सुरुवातीला त्यांनी तिला दोष दिला पण शेवटी आपलेच मूल म्हणून तिला पुन्हा पदरात घेतले. यथावकाश घटस्फोटासाठी केस फाईल झाली आणि पुढच्या सहा महिन्यात त्यांचा घटस्फोट झाला!
सरिताच्या आई-वडीलांनी तिला एका अटीवर मदत केली होती की घटस्फोटात तिने मुलाचा ताबा सोडावा आणि मूल बापाच्या हवाली करावे. तो निर्णय तिला मान्य नव्हता पण तिच्याकडे दुसरा काही मार्ग नव्हता.
प्रमोदही आपल्या मुलाला सरिताच्या स्वाधीन करण्यात राजी नव्हते. तेव्हा कोर्टात त्यांनी मुलाची कस्टडी मागितली आणि सरिताच्या वकिलाने ऑलरेडी तिला मुलाला सांभाळण्यात असमर्थता सिद्ध केली होती. तेव्हा मुलाचा ताबा प्रमोदकडे गेला.
दोन वर्षाच्या दिनेशला घेऊन प्रमोद आपल्या गावी नागपुरला निघून गेले. सरिताला आपल्या हृदयाचाच एक भाग कोणी हिरावून नेल्यासारखे वाटले आणि काही महिने तिने फक्त रडण्यात आणि दिनेशची आठवण काढण्यात घालवले.
हळूहळू ती स्वत:ला सावरत गेली. प्रमोद आणि दिनेश हे प्रकरण सरिताच्या आयुष्यातून संपल्यानंतर सहा महिन्याने ती नॉर्मल झाली आणि आपले अर्धवट शिक्षण पुरे करू लागली. स्वत:ला सतत बिझी ठेवण्यासाठी ती साईड बाय साईड पार्ट-टाईम जॉब करायला लागली.
प्रमोदबरोबरील घटस्फोटानंतर एका वर्षातच सरिताच्या आईवडिलांनी तिचे दुसरे लग्न लावून दिले. सरिता लग्नाला आधी तयार नव्हती पण आई-वडीलांच्या दबावापुढे तिचे काही चालले नाही. नवऱ्याकडच्यांना अर्थात सरिताचे पहिले लग्न आणि घटस्फोटाबद्दल तिच्या आई-वडीलांनी काही कळू दिले नव्हते.
मुलगा मुंबईचा होता आणि ती लग्नानंतर तिकडे राहणार होती तेव्हा तिला आपल्या पुण्यातील आयुष्याच्या कटु-आठवणी सतावणार नव्हत्या. जड अंत:करणाने सरिता लग्न करून मुंबईला आपल्या नवऱ्याच्या घरी निघून गेली. लग्नानंतरही ती फार क्वचितच पुण्याला आपल्या माहेरी येत होती.
यथावकाश सरिताच्या दुसर्‍या लग्नानंतर वर्षभरात तिला मुलगी झाली. तीच ही दिपाली! तिचा दुसरा नवरा, म्हणजे दिपालीचे वडील प्रेमळ होते आणि आपल्या प्रेमाच्या वर्षावात त्यांनी कधी सरिताला कसली ऊणीव भासू दिली नाही. झाले गेले ते सगळे विसरून सरिता आपल्या नवीन संसारात गुरफटून गेली.
दिपालीचे वडील आणि दिपाली हेच आपले आता सर्वस्व आहे हे सत्य तिने स्विकारले आणि आपल्या संसारात मग्न झाली. कधी कधी तिला आपला पहिला मुलगा दिनेशची आठवण यायची. तो कुठे आणि कसा असेल ह्याचा विचार तिच्या मनात यायचा आणि ती उदास व्हायची. पण नियतीचा खेळ तिने स्विकारला होता तेव्हा स्वत:ला ती सावरत असे.
आज पुन्हा एकदा नियतीने वेगळाच खेळ सरिताबरोबर केला होता आणि अकस्मात दिनेशला तिच्यासमोर उभे केले होते. तिच्यासमोर तो उभा होता ते तिचा मुलगा म्हणून नव्हे तर तिचा भावी जावई म्हणून. तिच्याच पोटचा एक अंकूर दुसर्‍या अंकुराबरोबर लग्नाच्या गाठीत बांधला जाणार होता.
वाह रे नियती! नियतीच्या ह्या अजब खेळात ना ती आपल्या मुलाचा स्विकार करू शकत होती ना त्याला आपले म्हणू शकत होती. आपल्या पहिल्या लग्नाबद्दल किंवा पहिल्या मुलाबद्दल तिने आजपर्यंत आपल्या दुसर्‍या नवऱ्याला किंवा मुलीला कळू दिले नव्हते.
आणि तो भुतकाळ आपल्या नवऱ्यासमोर उघड करून तिला आपल्या आयुष्यात पुन्हा वादळ निर्माण करायचे नव्हते. इतकी वर्षे प्रामाणिकपणे संसार केल्यानंतर नवऱ्याला आपल्या पहिल्या लग्नाबद्दल कळले तर तो तिला विश्वासघातकी ठरवेल आणि ह्या वयात तिला वाऱ्यावर सोडेल ही भीती तिला वाटत होती.
तेव्हा हे गुपीत आपल्या नवऱ्यापासून तिला लपून ठेवायचे होते. तिच्या मुलीने तिला जेव्हा सर्वप्रथम तिच्या प्रियकराचे पूर्ण नाव सांगीतले तेव्हाच तिच्या मनात शंकेची पाल चुकचुकली होती!
तो आपलाच मुलगा असावा अशी तिला दाट शंका होती पण ते तो भेटला तरच कन्फर्म होणार होते. आणि म्हणूनच आपला नवरा शहरात नसताना तिने दिपालीच्या प्रियकराला भेटायला बोलावले होते.
त्याला विचारल्यावर आता सगळे स्पष्ट झाले होते आणि म्हणून त्यांच्यासमोर आपले गुपित उघड न करता तिने त्यांना एकमेकांना विसरून जाण्याबद्दल सांगीतले होते. पण ते दोघे ऐकत नव्हते तेव्हा नाईलाजास्तव तिला त्यांच्याजवळ आपला भुतकाळ उघड करावा लागला होता.
दिपालीच्या मम्मीने तिची कहाणी आमच्यासमोर उघड केली! ती सांगतेय ते आम्ही लक्षपुर्वक ऐकत होतो. जसजसे ती सांगत होती तसतसे एक एक पान आमच्यासमोर उघडे होत होते. तिची कहाणी ऐकून आम्हाला कधी आश्चर्य तर कधी दु:ख तर कधी कणक वाटत होती.
तिचे आयुष्य कसल्या कसल्या कसोटीतून पार पडत गेले ते ऐकून आम्ही दोघेही भारावून गेलो होतो. तिची कहाणी संपली तेव्हा दिपाली तिच्या गळ्यात पडून रडत होती. दोघी मायलेकी एकमेकींच्या गळ्यात पडून आपल्या भावनांना वाट करू देत होत्या.
मा‍झ्या मनात विचारांचे एक वेगळेच वादळ उठले होते. दिपालीची मम्मी जर माझी खरी आई होती तर मग मा‍झ्या वडीलांनी मला ते का सांगीतले नाही?
ते जर मला लहान असताना घेऊन गेले होते आणि त्यांनी मा‍झ्या त्या गावी असलेल्या मम्मीबरोबर दुसरे लग्न केले होते तर त्या मम्मीने तरी मला सांगायला पाहिजे होते की मी त्यांचा खरा मुलगा नाही तर सावत्र मुलगा आहे ते.
अर्थात! त्याने काही फरक पडणार नव्हता. जरी ती माझी सावत्र आई असली तरी तिने मला सख्ख्या मुलीपेक्षा जास्त प्रेम केले होते. आत्ता दिपालीच्या मम्मीने सांगीतले म्हणून नाहीतर मला कधी आयुष्यात हे कळले नसते की ती गावी आहे ती माझी सावत्र आई आहे ते.
पण मा‍झ्या पुढे माझी खरी मम्मी कोण हा प्रश्न नव्हताच! मा‍झ्या पुढे मोठा प्रश्न होता तो दिपालीचा. दिपालीच्या मम्मीच्या सांगण्यावर विश्वास ठेवला तर दिपाली माझी बहीण लागत होती. आम्ही एकाच आईच्या पोटी जन्मलेलो होतो तेव्हा आम्ही भाऊ-बहीण होतो. मग आम्ही आता कसे काय लग्न करू शकत होतो? कायद्याने आमच्या लग्नाला परवानगी नव्हतीच.
जरी आमच्या ह्या नात्याबद्दल फक्त तिच्या मम्मीला आणि आता आम्हा दोघांना फक्त माहीत होते. पण उद्या जेव्हा मा‍झ्या वडीलांना हे कळेल तेव्हा ते पण आम्हाला परवानगी देणार नव्हते. मग अशा परिस्थितीत आम्ही कसे काय एकमेकांचे होऊ शकत होतो?